اسرار کاوش

 تاریخچه جواهرات و زیور آلات ایران باستان :

ایران به دلیل وجود قوم های مختلف که هرکدام پوشش، سنت ها و آداب و رسوم خاص خود را دارند، کشوری بسیار غنی از لحاظ دستاوردهای مادی و معنوی است .

در دو هزار سال پیش از میلاد، ساکنان فلات ایران، ساختن جواهرات و زیور آلات را با دانه و مهره هاى رنگى آغاز کردند و بدین گونه، علاقه خود را به تزئینات و زیور آلات نشان دادند.

جواهرات و زیور آلات در ایران از دیرباز به عنوان قطعه ای از لباس در میان اقوام مختلف مطرح بوده است. مردم ایل قشقایی و عرب های منطقه خوزستان بیشترین استفاده کنندگان از جواهرات و زیورآلات بوده اند. جواهرات در میان مردم قشقایی شامل گردنبند مهلو، گردنبند میخک، گردنبند مهره ای، عنبردان، قاب قرآن، النگو و دستبند مهره ای، گیسوبند و بازوبند است.

 جواهرات و زیورآلات در دوره هخامنشیان تنوع بسیاری داشته است.

ساخت جواهرات و زیورآلات در ایران باستان از دوره هخامنشیان و اشکانیان تا ساسانیان

ایرانیان در ادوار مختلف تاریخی در ساختن جواهرات و زیور آلات از مهارت خارق العاده ای برخورداربوده اند

 در زمان هخامنشيان ،کار با طلا و هنر جواهرسازى، نتيجه هماهنگى سنت هاى مختلف، به روشى بسيار ماهرانه بود.

 تعدادى از جواهرات و زیورآلات مربوط به اين دوره، شامل بازوبند، پلاک، شمسه، دستبند، انگشتر، دکمه، مهره، گردنبند، سنگ هاى قيمتى و … است .

 در دوره اشکانیان جواهرات زيباتر و با شکوه تر شدند!

ساخت جواهرات و زیورآلات در ایران باستان از دوره هخامنشیان و اشکانیان تا ساسانیان

جواهرات و زیورآلات در زمان پارتیان در مقیاس های کوچکتر با طرح های ساده تر ساخته می شدند

 
اشکانیان به تزيينات و درخشان سازى اشياء که در شرق ايران ؛ ملت هاى ديگر فرا گرفته بودند، علاقه خاصى نشان مى دادند. ساير ملل نيز از روش هاى تزييناتى پارتيان، پيروى مى کردند. در زمان پارتيان، جواهرات و زیورآلات، زيباتر و با شکوه تر شدند. طلا و جواهرات، در مقياس هاى کوچکتر و با طرح هايى ساده تر، ساخته مى شدند. آن ها از انواع مختلف تزئينات، آويزها، سنجاق هاى کوچک، حلقه ها و سنگ هاى قيمتى استفاده مى کردند. کمربند ها وکلاه هاى تزيين شده از جواهرات، در اين دوره رواج داشت.

 کیفیت جواهرات و زيورآلات در زمان ساسانیان به اوج شکوفایی رسید.

ساخت جواهرات و زیورآلات در ایران باستان از دوره هخامنشیان و اشکانیان تا ساسانیان

در قرن بیستم صنعت طلا و جواهرسازی ایران وارد عصر جدیدی شد

 در دوره ساسانيان، هنر طلا و جواهرسازى، مانند ساير هنرها به شکوفايى رسيد. کيفيت و پيچيدگى سکه ها، جواهرات و زيورآلات مربوط به اين دوره، گواه بر اين امر است . فرهنگ و تمدن ماد را می توان پیشگام سبک های هنری دانست، با تشکیل امپراطوری عظیم هخامنشی، روند نزدیکی فرهنگ ها و تمدن های شرق باستان به نقطه عطف خود رسید.

 در عصر ساسانیان نیز مصرف طلا در ایران فراوان بود. براساس نوشته های مورخین سرشناسی نظیر ویل دورانت، گیرشمن، شاردن و دیگران، در ادوار مختلف تاریخی فعالیت های تولیدی و بازرگانی مصنوعات طلا و جواهرات و زیور آلات و سنگ ها و مواد طبیعی قیمتی رونق فراوانی داشته است و طبقه اشراف و ثروت مندان جامعه عموما از وسایل و اشیاء زینتی گرانبهائی که از طلا وجواهرات ساخته شده بود استفاده می کردند.

 از شکوه و عظمت دست ساخته های هنری ایرانیان در روزگاران هخامنشی و ساسانی هرچه گفته شود کم است. پادشاهان این سلسله نظیر هرمز اول، خسرو دوم چنان به ساخت زیور آلات اشرافی و به ویژه تاج و تخت پادشاهی توجه داشتند که حیرت مورخین را برانگیخته است. تئوفیلاکتوس مورخ بیزانسی و ثعالبی مورخ عرب در وصف تاج و تخت پادشاهان مذکور مطالبی نگاشته اند و اعتراف کرده اند که طلا و جواهر سازان ایرانی در عصر خود همواره شهره آفاق بوده اند.

 با گام نهادن به قرن بیستم صنعت طلا و جواهرسازی ایران وارد عصر جدیدی شد. به هر صورت تاریخ طلا و جواهرات ایران سرشار از غرور و افتخارات فراوان برای سازندگان و هنرمندان این صنف و صنعت است و نشان می دهد که همواره در طول تاریخ این کشور طلا و جواهرسازان هنرمند ایرانی با خلق آفرینش های بی نظیر و بی همتا، توانسته اند توجه جهانیان را به خود جلب کنند.

زیور آلات در ایران باستان
زیورآلات  ایران باستان امروز در نقاط بسیاری از  دنیا چشم بینندگان را خیره می کند اما شما چقدر از تاریخچه آنها خبر دارید
آثار هنری بسیار ارزشمند و گرانبهائی كه امروزه موزه های معتبر داخلی و خارجی و مجموعه های خصوصی كلكسیونر های معروف دنیا را در سراسر جهان زینت بخشیده است، بیان گر این حقیقت می باشد كه طلاسازان و جواهرسازان ایرانی در ادوار مختلف تاریخی چه پیش از اسلام و چه بعد از آن در ساختن اشیاء تزئینی و زیور آلات گرانبها، از مهارت خارق العاده ای برخوردار بوده اند و امروزه هر بیننده ای كه آنها را در موزه های معروف بین المللی مشاهده می نماید، خلاقیت و توانمندی حیرت برانگیز سازندگان ایرانی این اشیاء را تحسین می كند.

مجسمه مشهور بز بال دار، جام طلای افسانه زندگی، جام طلای مارلیك و ده ها اثر تاریخی دیگر اصیل ترین اسناد تاریخ فرهنگی و هنری صنعت گران ایرانی در گذرگاه زمان و كارنامه درخشان پیشینیان ما به شمار می روند.
انسان کهن در ابتدا برای زینت و آراستگی خود از نشانه هایی كه از طبیعت الگو برداری كرده بود كمك می گرفت. اعتقاد بر این است كه در ابتدا مردان خود را می آراستند و با رنگ كردن بدن و یا مجروح كردن خود به شكل های متفاوت جلب توجه می كردند. مجروح كردن بدن در مردان برای تزیین یك امر عادی بوده و گاهی میزان جراحت ها باعث مرگ می شده است. شكافتن پوست و رنگ كردن آن، خالكوبی و… هنوز هم در بین مردان رایج تر از زنان است.
لباس در ابتدا برای تزیین استفاده می شد، به جای نقوشی كه برای یك عمر بر بدن نقش بسته بود با استفاده از تن پوش های رنگی، تنوع پیدا كرده و شكل های متفاوتی به آن می دادند.
در بین آراستنی ها هر چه اهمیت پیدا می كرد شكلی به آن داده شده و در قسمت های مختلف بدن مورد استفاده قرار می گرفت. از استخوان حیواناتی كه صید می شدند و تأمین كننده غذا بودند تا گیاهان و سنگ ها و… در تزیین بدن استفاده می شد.
تحقیقات باستان شناسی حاكی از آن است كه نخستین زیورهای مورد استفاده بشر دندان ها و پنجه های حیواناتی بوده كه صید می كرده است. این قطعه های كشف شده با یك رشته لیف طبیعی به هم متصل می شدند و تشكیل مجموعه ای بدیع را می دادند كه بسیار زیبا جلوه می كردند.

قدیمی ترین زیورآلاتی كه توسط انسان مورد استفاده قرار می گرفته صدفهایی است كه به صورت مصنوعی در آنها سوراخ هایی ایجاد شده است و در غارواقع در شرق مراكش یافت شده است. تاریخ دقیق این صدف ها هنوز مشخص نیست؛ اما به گفته باستان شناسان این صدف های سوراخ شده احتمالا مربوط به ۱۱۰ هزار سال قبل است.
پیش از این قدیمی ترین زیورآلات انسان كه به دست آمده بود ۸۲ هزار سال قدمت داشته است. این در حالی است كه قدیمی ترین زیورآلاتی كه تاریخ دقیق آنها تعیین شده است مربوط به ۴۱ صدف سوراخ شده با قدمت ۷۲ هزار سال هستند.
هزاران سال زندگی با سنگ و شكل دادن قطعات سنگی به انسان آموخته بود مقاومت سنگها متفاوت است. شاید سرسختی در انواع سنگ ها بیشتر توجه انسان را به خود جلب می كرد و به دلیل این نگرش انسان به طبیعت، همراه داشتن این قطعات سرسخت را یاوری برای مقاومت خود در برابر ناملایمات طبیعت می دانست. با شناخت تفاوت در مقاومت و پایداری و حرارت دادن این قطعات فلزات كشف شدند و در این میان شناخت فلزات كمك بزرگی برای تغییر رویه زندگی بشر داشت.
با پیدایش زیورهای فلزی و به كارگیری طلا، نقره و سنگ های قیمتی، این زیورها بیشتر در ساخت گردنبندها و تاج های سلطنتی، دستبند ها، ادوات جنگی پادشاهان، لباس ها و نیم تاج های زنانه برای بزرگان مورد استفاده قرار گرفت.
فرهنگ و تمدن ماد را می توان پیشگام سبك های هنری دانست، با تشكیل امپراطوری هخامنشی، روند نزدیكی فرهنگ ها و تمدن های شرق باستان به نقطه عطف خود رسید
همانند روزگار معاصر طلا، جواهرات و زیورآلات مختلف در روزگاران گذشته بیشتر به منظور كسب حیثیت و اعتبار اجتماعی، ارضای نیازهای روحی و غریزی، تزیین اندام های مختلف بدن و انجام مراسم مذهبی مورد استفاده قرار می گرفته است.
از بررسی نقاشی هایی كه قدمت آنها به ده ها هزار سال قبل می رسد و انسان های نخستین بر روی دیوارهای غارها ترسیم كرده اند معلوم می شود كه آنها زیورآلات را به كار می برده اند، زیرا در این نقاشی ها افراد با اشیائی مانند گردنبند و دستبند آراسته شده اند.
در ایران باستان لباس یک ایرانی متشخص، مزیّن به گردن بند و بازوبند بوده و فرد، دشنه ای نیز در زیر لباس به همراه داشته است. مردها گردن بندی برگردن داشتند که عموماً از جنس فلز بوده است. دست بندهایی نیز استفاده می شد، مثلاً با نقش دو شیر در حال بلعیدن دو قوچ، یا دو پرنده شکاری اما ساخت زیورآلات در ایران از دوره مادها و از هزاره دوم پیش از میلاد مرسوم و متداول بوده است.

جام طلای مارلیك
فرهنگ و تمدن ماد را می توان پیشگام سبك های هنری دانست، با تشكیل امپراطوری هخامنشی، روند نزدیكی فرهنگ ها و تمدن های شرق باستان به نقطه عطف خود رسید. هنر فلزكاری ماد و هخامنشی، به دلیل پیوستگی فرهنگی، به صورت دقیق قابل تفكیك نیست. شكوفایی و توسعه اقتصادی، سیاسی به خصوص در دوران هخامنشی، به خلق آثار بسیار با ارزش هنری در تمامی زمینه ها به خصوص در فلزكاری انجامید كه نمونه های شاخص آن، از تخت جمشید، پاسارگاد، شوش و همدان، به دست آمده است.
دستبند طلای هخامنشی
همچنین باید اشاره كرد كه در دوره هخامنشیان برای اولین بار در جهان سكه طلا توسط داریوش كبیر در ایران ضرب گردید كه به آن داریك گفته می شود. تا آن دوره در دنیای آن روز هنوز سكه های طلا ضرب نشده بود. سكه های رایج از مس، مفرغ و نقره بود و پس از داریوش در كشورهای دیگر هم سكه ی طلا ضرب شده است.

سكه هخامنشی داریك
در عصر ساسانیان نیز مصرف طلا در ایران فراوان بود. براساس نوشته های مورخین سرشناسی نظیر ویل دورانت، گیرشمن، شاردن و دیگران، در ادوار مختلف تاریخی فعالیت های تولیدی وبازرگانی مصنوعات طلا و جواهر و سنگ ها و مواد طبیعی قیمتی رونق فراوانی داشته است و طبقه اشراف و ثروت مندان جامعه عموما از وسایل و اشیاء زینتی گرانبهائی كه از طلا وجواهرات ساخته شده بود استفاده می كردند. از شكوه و عظمت دست ساخته های هنری ایرانیان در روزگاران هخامنشی و ساسانی هرچه گفته شود كم است.
پادشاهان این سلسله نظیر هرمز اول، خسرو دوم چنان به ساخت زیور آلات اشرافی و به ویژه تاج و تخت پادشاهی توجه داشتند كه حیرت مورخین را برانگیخته است. تئوفیلاكتوس مورخ بیزانسی و ثعالبی مورخ عرب در وصف تاج و تخت پادشاهان مذكور مطالبی نگاشته اند و اعتراف كرده اند كه طلا و جواهر سازان ایرانی در عصر خود همواره شهره آفاق بوده اند.

*********************************

قدمت زیور آلات برابر با خود انسان است. از زمانی که انسان کهن خود با طبیعت پیرامون خود دست و پنجه نرم می کرد و برای گذران زندگی خوراک، پوشاک و دیگر مایحتاج فراهم می آورد، درک زیبایی شناسی نیز همراه با تجربیات روزمره در آن شکل گرفت.
می توان گفت قدمت زیور آلات برابر با خود انسان است. از زمانی که انسان کهن خود با طبیعت پیرامون خود دست و پنجه نرم می کرد و برای گذران زندگی خوراک، پوشاک و دیگر مایحتاج فراهم می آورد، درک زیبایی شناسی نیز همراه با تجربیات روزمره در آن شکل گرفت.
تغییرات محیطی، از سیاهی شب تا روشنایی روز، تغییر زمان با گذشت فصل ها، تنوع شکل ها و رنگ های طبیعی در جانداران، گیاهان و اشیاء بیجان در ذهن انسان ادراکی از معنا بخشی را بوجود آورد و برای هر پدیده علتی ماورائی متصور بود.

انسان کهن در ابتدا برای زینت و آراستگی خود از نشانه هایی که از طبیعت الگو برداری کرده بود کمک می گرفت. اعتقاد بر این است که در ابتدا مردان خود را می آراستند و با رنگ کردن بدن و یا مجروح کردن خود به شکل های متفاوت جلب توجه می کردند. مجروح کردن بدن در مردان برای تزیین یک امر عادی بوده و گاهی میزان جراحت ها باعث مرگ می شده است. شکافتن پوست و رنگ کردن آن، خالکوبی و… هنوز هم در بین مردان رایج تر از زنان است.
لباس در ابتدا برای تزیین استفاده می شد، به جای نقوشی که برای یک عمر بر بدن نقش بسته بود با استفاده از تن پوش های رنگی، تنوع پیدا کرده و شکل های متفاوتی به آن می دادند.
در بین آراستنی ها هر چه اهمیت پیدا می کرد شکلی به آن داده شده و در قسمت های مختلف بدن مورد استفاده قرار می گرفت. از استخوان حیواناتی که صید می شدند و تأمین کننده غذا بودند تا گیاهان و سنگ ها و… در تزیین بدن استفاده می شد.

تحقیقات باستان شناسی حاکی از آن است که نخستین زیورهای مورد استفاده بشر دندان ها و پنجه های حیواناتی بوده که صید می کرده است. این قطعه های کشف شده با یک رشته لیف طبیعی به هم متصل می شدند و تشکیل مجموعه ای بدیع را می دادند که بسیار زیبا جلوه می کردند.
قدیمی ترین زیورآلاتی که توسط انسان مورد استفاده قرار می گرفته صدفهایی است که به صورت مصنوعی در آنها سوراخ هایی ایجاد شده است و در غار Grotte des Pigeons واقع در شرق مراکش یافت شده است. تاریخ دقیق این صدف ها هنوز مشخص نیست؛ اما به گفته باستان شناسان این صدف های سوراخ شده احتمالا مربوط به ۱۱۰ هزار سال قبل است.

پیش از این قدیمی ترین زیورآلات انسان که به دست آمده بود ۸۲ هزار سال قدمت داشته است. این در حالی است که قدیمی ترین زیورآلاتی که تاریخ دقیق آنها تعیین شده است مربوط به ۴۱ صدف سوراخ شده با قدمت ۷۲ هزار سال هستند.
هزاران سال زندگی با سنگ و شکل دادن قطعات سنگی به انسان آموخته بود مقاومت سنگها متفاوت است. شاید سرسختی در انواع سنگ ها بیشتر توجه انسان را به خود جلب می کرد و به دلیل این نگرش انسان به طبیعت، همراه داشتن این قطعات سرسخت را یاوری برای مقاومت خود در برابر ناملایمات طبیعت می دانست. با شناخت تفاوت در مقاومت و پایداری و حرارت دادن این قطعات فلزات کشف شدند و در این میان شناخت فلزات کمک بزرگی برای تغییر رویه زندگی بشر داشت.
با پیدایش زیورهای فلزی و به کارگیری طلا، نقره و سنگ های قیمتی، این زیورها بیشتر در ساخت گردنبندها و تاج های سلطنتی، دستبند ها، ادوات جنگی پادشاهان، لباس ها و نیم تاج های زنانه برای بزرگان مورد استفاده قرار گرفت.

همانند روزگار معاصر طلا، جواهرات و زیورآلات مختلف در روزگاران گذشته بیشتر به منظور کسب حیثیت و اعتبار اجتماعی، ارضای نیازهای روحی و غریزی، تزیین اندام های مختلف بدن و انجام مراسم مذهبی مورد استفاده قرار می گرفته است.
از بررسی نقاشی هایی که قدمت آنها به ده ها هزار سال قبل می رسد و انسان های نخستین بر روی دیوارهای غارها ترسیم کرده اند معلوم می شود که آنها زیورآلات را به کار می برده اند، زیرا در این نقاشی ها افراد با اشیائی مانند گردنبند و دستبند آراسته شده اند.(تصاویر ۲)

قدیمی ترین زیورآلاتی که در اروپا شناخته شده در منطقه لاکینا La Quina فرانسه کشف شده است که شامل مهره هایی از جنس دندان و استخوان حیوانات است و قدمت آن به حدود چهل هزار سال قبل می رسد.
این اشیاء ظاهرا به عنوان زیور مورد استفاده بودند. در گذشته ساخت زیورها با تاکید و تکیه بر مواد آلی و حفظ کیفیت و اشکال طبیعی این مواد صورت می گرفته است. مواد مورد استفاده با توجه به استعداد و نوع زندگی سازندگان آنها از تنوع خاصی برخوردارند. کشف بسیاری از این قبیل آثار در مجاورت گورستان ها حاکی از آن است که این اشیاء ضمن داشتن نقش اجتماعی دارای ارزش ماوراء الطبیعه ای نیز بوده اند.
تجارت جواهرات، در هزاره هفتم قبل از میلاد، بخش مهمی از تجارت بین المللی بین سرزمین های حاشیه مدیترانه و تمدن های قدیم فراسوی کوهستان های غرب آسیا را به خود اختصاص داده بود. مهره های مرجانی متعلق به سواحل مدیترانه که در شهر «چتل هویوک Gatal Huyuk» از شهرهای دوره پارینه سنگی، به دست آمده، نشانه ای از این روابط بوده است.

مساله جواهرات در تمدن های بزرگ باستانی تا هزاره ی چهارم و سوم قبل از میلاد بسیار پیچیده است. چرا که ریسه ها و زنجیرهای فوق العاده زیبایی از جنس سنگ های قیمتی از قبرهای سلطنتی سومریان به دست آمده است و نیز تعداد قابل توجهی مهره های شیشه ای در ناحیه قفقاز و در منطقه نوع دیگر از زیورهای مورد استفاده ساکنان بین النهرین اشکال طلسم گونه ای است که از تراشیدن سنگ های کوچک به صورت تصاویری از حیوانات گوناگون مانند کبوتر، قوچ، پرندگان و قورباغه ساخته می شد. این اشکال دارای ارزش های معنوی و ماوراء الطبیعه ای بودند. به طور تقریبی در همان دوران، ساکنان مصر از سنگ صابون، که یکی از اولین مواد مرکب به کار گرفته شده در صنعت جواهرسازی است، در ساخت زیورهای خود استفاده می کردند. این سنگ، نرم و به آسانی تراشیده می شد.(تصاویر ۴)
مصریان قدیم با استفاده از سنگ های قیمتی، گردنبند های سنگین گوهرنشان و تاج سرهایی جهت استفاده بر روی کلاه گیس می ساختند. زحمت زیاد در تهیه جواهرات و دشواری کار ساخت قطعات موجب شد تا سازندگان این اشیاء به منظور طبیعی و زیورهایی چون گردنبندهای گلی و برگ زیتونی و استفاده از اعضای حیوانات، به ویژه برای برگزاری مراسم و آیین های مذهبی، روی آورند. توجه بیش از حد به زیورهای ساخته شده از گل و گیاه به تدریج جای خود را به سایر مواد آلی موجود در طبیعیت از قبیل عاج، استخوان، طلا، سفال «Steatite» و مینا داد. در کنار ساخت جواهراتی به شکل مجسمه های طلایی بزرگ و به کارگیری اغراق آمیز و افراطی سنگ های گوهر نشان، نظیر آنچه که از قبرهای فراعنه به دست آمده است، جواهرسازان، زیورهای ارزان قیمتی که متناسب با قدرت خرید طبقه متوسط و پایین جامعه بود، می ساختند. به طور مثال مهره های زینتی با استفاده از شیشه و نوعی سفال شفاف به نام «فایانس Faience». در طول تاریخ باستان از تمدن های مصر «میسن Mycen» تا تمدن های رومی استفاده از شیشه های رنگی به جای مروارید، زمرد و فیروزه و سایر سنگ های قیمتی مرسوم بوده است. (تصاویر ۵)
استفاده از مهره های شیشه ای نشانده بر ورق نازکی از طلا یا نقره، به جای مروارید، نیز رواج داشته است. این روش کم و بیش تا امروز نیز ادامه داشته و در کنار آن مهره های چینی به عنوان جایگزین مناسب برای سنگ های قیمتی نظیر فیروزه و سنگ لاجورد به طور گسترده، مورد استفاده قرار می گرفته است. نقش هایی که روی برخی از گردنبندهای چینی به دست آمده دیده می شود، از نوع تاج گلی هستند.

دامنه مواد و مصالحی که در جواهرسازی قومی به کار می رفته به قدری وسیع است که صنعت جواهرسازی اروپا را تحت تأثیر قرار داده است و به عنوان عظیمترین نیروی الهام بخش طراحی قرن بیستم به حساب می آید. تاثیر آداب و سنت های آفریقایی نیز بر این صنعت چشمگیر بوده است به طوری که مردم آفریقا و بسیاری از مردم آسیا بر خلاف اروپایی ها، هرگز راهی را که اجدادشان طی کرده اند، فراموش نکرده اند و هنوز هم به ساخت اشیاء و زیورهایی از جنس استخوان حیوان ها، چوب، صدف، ریشه گیاهان، دانه ها و حبوبات، اقدام می کنند.
به طور مثال در شمال نیجریه از حصیر برای ساخت گوشواره استفاده می شود و مردم «باشیما Bashima» نیز گردنبندها و بازوبندهای زینتی خود را از حصیر می بافند. مردم آفریقا پس از پایان دوره استعمار، از سکه های به جا مانده از اروپایی ها به عنوان زیورهای آرایشی موی سر استفاده می کردند و در تزیین گردنبندها نیز از این سکه ها استفاده می کردند.

به موازات آن، در نقطه ای دیگر، پرهای پرندگان استوایی وسیله ی تزیین گردنبندها و کلاه های آیینی تمدن پیش از کریستف کلمب، سرخپوستان آمریکای شمالی و قبایل آمازون بود.
از جمله ویژگی های مهم جواهرات قومی که هنگام مقایسه با شیوه های قبل به چشم می آید، جرأت و جسارت فوق العاده سازندگان آنها در به کارگیری رنگ ها و هماهنگی کامل مواد مصرف شده است، به طوری که در بسیاری موارد می توان مجموعه ای از مهره های شیشه ای مرجان های نتراشیده، استخوان ها و نقره کاری را یک جا و بر روی یک قطعه زینتی مشاهده کرد. هر یک از این مواد با رنگ های فیروزه ای، شیری، صورتی و نقره ای درخشان آمخیتگی رنگی زیبایی به وجود می آورند.
از دیرباز نیاز به ساخت زیورهای ارزان قیمت در کنار زیورهای قیمتی مطرح بوده است و جواهرسازان هندی در روزگاران دور اقدام به ساخت زیورهای ارزان قیمت کردند. انواع النگوها و زیورهای ساخته شده از جنس صدف، حلزون، شیشه، فلزات و نوعی صمغ حشرات به نام «لاک» از نمونه های ارزان قیمت ساخته شده در زمان گذشته است. آنچه که بیش از پیش به جواهرات هندی و آسیای شرقی جذابیت بخشیده به کارگیری ماهرانه مواد مصرفی بوده است.

در جواهرسازی قومی (نژادی) استفاده از مواد قیمتی و ارزشمند نادیده گرفته نمی شود. اکثر ملت های غیر اروپایی به دنبال تهیه و تولید موادی به عنوان بدل طلا و سایر مواد قیمتی به منظور رقابت با آثار هنری اروپاییان بوده اند و هنوز هم هستند. به طور مثال ساکنان مالی گوشواره های حلقوی بزرگ خود را تنها با کوبیدن طلا و شکل دهی آن درست می کردند، ساکنان آمریکای پیش از کریستف کلمب نیز نیم رخ های شگفت انگیزی از پرندگان و حیوانات خیالی را از طلا درست کرده و به عنوان گوشواره و پیرایه های دیگر استفاده می کردند و یا ساکنان شرق و جنوب آفریقا با پیچیده مفتول های مسی و فلزی به دور ساقه گیاهان، زیورهایی نظیر طوق، گردنبند و بازوبند درست می کردند. اصول و روش پرداخت کاری های این قوم را هنوز هم جواهرسازان غربی مانند«واندر استراتن Wander Straeten» به کار می برند.