دفینه لرستان

غار کلماکره درلرستان و بخش مرکزی پلدختر واقع شده و یکی از شش گنجینه بزرگ کشف شده در جهان است.

، برای دسترسی به غار از مسیر پلدختر و از طریق جاده ی شوسه ای که در حاشیه شمالی رودخانه کشکان است، پس از طی 12 کیلومتربه دهکده ی قشلاقی به نام دره باغ می رسیم.

از این آبادی تا دهانه غار مسیری است کوهستانی که باید پیاده طی شود. کوه آهکی مّلِه که غار باستانی کلماکره در سطح روبه آفتاب آن قرار گرفته است، از غرب شهرستان پلدختر آغاز شده و با انحرافی اندک از شرق به جانب شمال شرقی کشیده شده است.

رود خانه های کشکان وسیمره در جنوب کوه مله به هم می پیوندند و در امتداد کبیرکوه که در مقابل آن قد برافراشته است، جریان می یابند.

در حصوص این اثر اعجاب انگیز یك كارشناس ارشد باستان شناسی می گوید: غار کلماکره به ارتفاع 550 متر بلندتراز سطح دشت در سمت شرقی یکی از آخرین دره های صخره ای آن واقع شده است. دهانه غار به سمت غرب باز شده و در دل صخره به سوی شرق ادامه می یابد.

سعیدحیدری ادامه داد: دهانه های تقریبا دوقلوی غار در پناه پوز صخره ای شیب دار با دیدی کاملا کور قرار گرفته است، به همین دلیل تا کنون دهانه های آن از نظرها پنهان مانده است؛ بنابراین از هر نظرمأمن بسیارمطمئنی برای اختفا وشرایط اضطراری به حساب می آید.

وی بیان كرد:کلماکره از سه کلمه ی جداگانه کل، ما، وکره تشکیل یافته است. کل در گویش مردم لرستان نوعی حیوان حلال گوشت کوهی با شاخ های کمانی روبه بالا، و نرینه بز کوهی است.)) کلمه ما با توجه به مفهوم محلی به صورت پسوند"مان" به معنای مأوا و مکان ومحل استقرار به کار برده می شود. ترکیب این دو کلمه به معنای مأوای بز کوهی قلمداد می شود.

این كارشناس ادامه داد: گویا یک شکارچی محلی در تعقیب یک بزکوهی به این غار پرماجرا دست یافته است. کلمه ی کره نام درختی است مشابه درخت انجیر وظاهرأ تفاوتی با آن ندارد فقط میوه آن نامرغوب و غیرخوراکی است.

حیدری یادآورشد: در بدو ورود به غار با این درخت مواجه می شویم. در مجموع می توان نتیجه گرفت که کلماکره به معنای((مأوای کل و درخت انجیر))است یا به تعبیری روشن تر اختصاصات غار را نشان می دهد. از نظر مختصات جغرافیایی این غار دارای طول جغرافیایی47:37:25 وعرض جغرافیایی33:11:43 می باشد وارتفاع آن از سطح دریا1270 متر است.

این كارشناس با بیان اینكه دهانه ی غار حدود30 متر پایین تر از قله کوه وتقریبا در محل تلاقی دیوارهای دره ای است که درضلع شمالی کوه وجود دارد،گفت: غار در قسمت شرقی و بر روی دیواره ای که از بالا تا انتهای دره به شکلی کاملا مسطح کشیده شده است. پیشانی غاریک و نیم متر جلوتراز پایین دهانه بوده واین خودیکی از ویژگی های این غار محسوب می شود. همین موضوع هم علت پنهان ماندن آن از دیدگاه رهگذران احتمالی یا شکارچیان وشبانان بوده است.

وی تصریح كرد: بررسی های انجام شده مبین این مطلب است که غار کلماکره هیچ گاه راه سهلی نداشته واز دیربازدست یابی به آن مشکل بوده است.برای ورود به غار جز فرود از این ارتفاع وگذشتن از باریکه راهی بزرو به طول 10متربه سمت ورودی دهانه ی غار راه دیگری وجود ندارد. طول دهانه غار حدود 20 متر وارتفاع آن بین 1تا7 متر است.

سعیدحیدری اظهار كرد: ورودی در جنوب دهانه قرار گرفته و کم ترین ارتفاع را دارد. نور طبیعی تاعمق 10 متری دهانه در این تالار رفت وآمد را ممکن می سازد ولی از آن پس تاریکی محض بوده و بدون استفاده از نور مصنوعی امکان پیشروی وجود ندارد.)) دسترسی به فضای داخلی غار که از چهار تالار نسبتا بزرگ تشکیل شده و برخی ورودی های حفره ای آن نزدیک80 سانتی متر است، بسیار دشوار است. چند آبچال کوچک وبزرگ ومملو از آب در تالارهای دوم، سوم وچهارم غار دیده می شود.

وی بیان كرد: به نظر می رسد اشکال بعضی از استالاگمیت ها نتیجه ی دخالت مصنوعی انسان درآن پیداست، به عنوان مثال ظرف سفالین شکسته موجود در تالار دوم روی استالاگمیت ها قرارگرفته که شکل آنها دقیقا شبیه کوزه ای بزرگ، سالم ومصنوع بشر است، که به مرور زمان روی آن را لایه ای از رسوبات آهکی پوشانده وقندیل آویزان شده آن شکل نامنظمی به خود گرفته است.

این غار به طور تصادفی توسط یک شکارچی محلی در پاییز سال 1368خورشیدی کشف شد. از آن پس مورد تعرض قرار گرفت وغارت شد. به دنبال کشف غار گزارش هایی به دست آمد که منجربه کشف وضبط غیرمترقبه مجموعه ای ارزشمند از اشیای تاریخی وفرهنگی از وابستگان شکارچی شد.

سرپرست اداره كل میراث فرهنگی لرستان نیز به ایسنا گفت:اولین اشیای ضبط شده توسط کمیته انقلاب اسلامی پلدختر شامل ماسک طلایی از چهره انسان، سه عدد گوش کوچک حیوان از جنس نقره، سه عدد گوش بزرگ حیوان از جنس نقره، دو عدد میله فلزی منحنی داس مانند، سه قطعه شمش نقره و... هستند. گودرزی بیان كرد: علی رغم درگیری های جدی وعملی میراث فرهنگی محل با آثار وتبعات ناشی از آن قسمتی از این مجموعه به دست قاچاقچیان افتاده و به صورت غیر قانونی به خارج از کشور منتقل شد.

وی ادامه داد: در این راستا در پشت سر تاجران اشیای هنری گروه های مختلفی از دلالان، مال خرها، دزدها، جاعلان آثار هنری وحفاران ساده لوح وجود داشتند که مناظر و نمادهای زیبا را تبدیل به ویرانه های مخروبه كردند.

گودرزی ادامه داد: بسیاری از اشیا به خارج از کشور راه یافت وتعدادی از آنها در قالب یک نمایش ویژه در نیویورک، لس آنجلس، لندن و وین در معرض دید عموم گذاشته شدند. تعداد قابل توجهی از این اشیا توسط یک تاجر عتیقه که سالیان دراز است با باستان شناسی ایران درگیر است، گردآمد وآنهارا در کتابی تحت عنوان((گنجینه کوه ها و هنر مادها)) در لندن به چاپ رسیده است.

سرپرست اداره كل میراث فرهنگی لرستان یادآور شد: برخی از اشیا این مجموعه توسط گالری هنر عتیقه فنیکسphoenix که در ژنو ونیویورک دفتر دارد، خریداری شده است. از سوی دیگر، قسمت اعظم این گنجینه باتلاش مقامات مسوول ضبط و در مالکیت موزه های خرم آباد و موزه ی ملی ایران قرار گرفت.

گودرزی عنوان كرد: در تیر ماه 1371خورشیدی رسول بشاش پژوهشگر ایرانی ماموریت یافت که تعدادی از کتیبه های اشیا منسوب به غار را مورد مطالعه قرار دهد. اولین گزارش در مورد غار کلماکره را حسین غضنفری ارایه دادند وسپس در سالهای 1371 و1372 طی دو فصل نصرت الله معتمدی در این غار دست به کاوش زد که متاسفانه هیچ نتیجه ای مبنی بر کشف اشیا در بر نداشت.

وی گفت: بنابراین قبل از اینکه باستان شناسان بتوانند فهرستی از آثار موجود در غار را تهیه کنند، این غار مورد هجوم و تخریب روستاییان وچپاولگران آثار باستانی قرار گرفت و صدها اثر باستانی آن را به تاراج بردند. از سوی دیگر مناظر ونمادهای بسیار بدیع وزیبای غار می تواند از مواریث ارزشمند طبیعی کشور به شمار آید. هم چنین وجود آثار وبقایای گذشته، ارزش فرهنگی نیز به آن داده است.

سرپرست اداره كل میراث فرهنگی لرستان افزود: بسیاری از پدیده های توصیف ناپذیر وطبیعی این مکان شگفت انگیز وآثار 2700 ساله آن به امید گنج یابی توسط شکارچیان آثار عتیقه منهدم شده است.

وی گفت: صحنه هایی رویایی از استالاگمیت ها و استالاکتیت های طلایی رنگ غار، حوضچه های پر از آب، دهلیزها و حفره هایی که مکان مخفی نمودن اشیای درون غار بوده اند، از جلوه های منحصر به فرد این غار شگفت انگیز است که چشم هر بیننده ای را صیقل می دهد.

مدیر قلعه فلک الافلاک خرم آباد نیز گفت: بیش از یکصد اثراز غار کلماکره در گنجینه این قلعه نگهداری می شود.

دیانوش چراغی افزود:بیش از یکصد اثرکشف شده از غار کلماکره پلدختر در گنجینه قلعه نگهداری می شود که تعدادی از آنها نیز در موزه ایران باستان (موزه ملی) نگهداری می شوند.

وی با بیان اینکه اکثر اشیای کشف شده که در قلعه نگهداری می شوند از جنس نقره هستند اظهارکرد: بر اساس مستندات باستان شناسی اکثر اشیایی که در گنجینه قلعه فلک الافلاک نگهداری می شوند جام و از جنس نقره اند که بر روی آنها خط میخی نگاشته شده و مشخص می کند این اشیا کشف شده مربوط به تمدن ایلام نو قبل از هخامنشیان یعنی نیمه اول هزاره اول پیش از میلاد بوده است.

جهت اطلاعات بیشتر و آشنایی با آثارشناسی دفینه ها به پکیج کامل گنج یابی کتاب های ( چشم طلایی ، اسرار کاوش ، میراث زرین ) مراجعه کنید

ردیاب جیوه ای